Beste Luisteraar,
Ik heb het jarenlang niet goed gekund, maar ik begin het onderhand wel te leren: hoe ik moet condoleren.
Ik werd voor het eerst geconfronteerd met de dood als tiener. Mijn grootouders en die van mijn vrienden legden hun loodje. Ik leerde ‘innige deelneming’ zeggen en ‘gecondoleerd’ en ik vond dat maar rare stijve woorden, die vooral niet bij mij hoorden. Maar ik vond er -wachtend in de rij om huilende mensen de hand te schudden- niet zo gauw andere.
Nu ik zelf mijn vader verloor, weet ik hoe het in elkaar zit. En ik geef het als taalkundige niet graag toe maar de woordkeuze zelf is in deze niet zo belangrijk.
Mocht er iemand op me toe zijn gestapt en gezegd hebben: "Klote man, ik vind het echt kut voor u”, het had me ook getroost. Want het zijn niet de woorden zelf, stijfjes of losjes, van ‘gecondoleerd’ tot ‘ow shit man’, die er toe doen. Het is de moeite die genomen wordt om ze uit te spreken, die telt. We hebben vaak het gevoel dat die woorden te kort schieten, en dat doen ze ook, maar de intentie die er achter schuilt, blijft altijd overeind.
Je zou bij wijze van spreken iemand ook “veel vinaigrette” kunnen toewensen, als het maar gemeend is.
Nu ik dat zeg, dat klinkt raar, maar daar zit wel iets in. Het rouwproces is een beetje als een vinaigrette: eerst is er een flinke scheut azijn. Het zure verdriet van het gemis. En langzaam voeg je daar wat druppels honing bij. Hoe meer druppels van die zoete herinnering en dankbaarheid om wat geweest is, hoe meer de azijn onderaan komt te liggen. Het is er nog wel, maar de zuurte wordt eetbaar. Op de duur misschien zelfs lekker met wat pikante mosterd, peper en zout erbij.
Ik heb als ervaringsdeskundige de afgelopen weken een beetje een vergelijkende studie kunnen maken. Wat opvalt is dat het merendeel mensen dezer dagen “sterkte” wenst aan iemand in rouw. En ik bedacht dat als je condoleert met “sterkte” dat misschien meer over jezelf gaat. Dat je jezelf toewenst dat je krachtig zou zijn in zo’n situatie, dat het rouwen ook snel voorbij mag zijn, dat het je niet tegenhoudt om het leven verder te leven. Alsof rouw niet gewoon bij het leven hoort. Maar “Sterkte” is de garde waarmee je de vinaigrette door elkaar klopt. Hoe hard je ook te keer gaat, de azijn en de honing zullen nooit echt mengen. Na een tijdje ligt de honing weer bovenaan en is de azijn een stille onderliggende smaak.
Nee, het zijn niet de woorden die tellen, beste luisteraar, wel de intentie. Wens mekaar gerust "veel vinaigrette". Een bitterzoet rouwproces.
Johan Terryn is coach, acteur en presentator en maakt momenteel de podcast Het Uur Blauw.
Comments